Opis
Dokument fabularyzowany stanowiący czwartą część serii Historyczny pejzaż Podkarpacia.
Akcja Pensjonat to produkcja do powstania której, inspiracją było spotkanie z płk. Stanisławem „Dąbrową” Kostką, jedynym żyjącym uczestnikiem „Akcji Pensjonat”. Było to w 1986 roku natomiast scenariusz filmu zrodził się 30 lat później, podczas kolejnych rozmów prowadzonych z „Dąbrową” i historykiem Wiesławem Hapem. Produkcja jest nie tylko przywróceniem lokalnej pamięci o bohaterach akcji a także oddaniem im hołdu i krzewieniem wiedzy o lokalnej historii regionu.
W połowie 1943 r. na Podkarpaciu Niemcy aresztowali wielu członków Armii Krajowej. Szczególnie niebezpieczne było aresztowanie kierownika samodzielnej Ekspozytury Oddziału II KG AK mjr Jana Ptaka ps. „Janek” oraz szefa Kedywu Obwodu AK Krosno kpt. Juliana Müllera ps. „Mierzanowski”. Uwięzieni byli brutalnie przesłuchiwani w jasielskim więzieniu i siedzibie Gestapo w dawnej bursie gimnazjalnej. Obawiano się rozbicia organizacji. Ostatecznie podjęto decyzję o odbiciu uwięzionych a akcji nadano kryptonim „Pensjonat”. Jasielskie więzienie było jednym z największych w Generalnym Gubernatorstwie. Było bardzo mocno strzeżone i otoczone murem. Akcje odbicia powierzono Podokręgowi AK Rzeszów a dowódcą oddziału wyznaczono ppor. Zenona Sobotę „Korczaka”. W akcji uczestniczyli również Zbigniew Zawiła „Żbik”, Zbigniew Cerkowniak „Boruta” i Stanisław Kostka „Dąbrowa”. Wsparciem dla oddziału „Korczaka” była zaangażowana w ruch oporu rodzina Madejewskich. W przygotowaniach akcji pomagali strażnicy więzienni – Jan Wawszczak i pracujący dla wywiadu AK Józef Okwieka ps. „Trójka”. Termin ataku ostatecznie ustalono na noc z 5 na 6 sierpnia 1943 r. Dzięki współpracy „Trójki”, sforsowano bramę i sterroryzowano strażnika. „Dowódca akcji ruszył ze swymi ludźmi pod gmach więzienia. Uwolniono więźniów i wyprowadzono z miasta grupę około 70 więźniów politycznych. Nie udało się uwolnić majora „Ptaka”, który został przewieziony do Bursy na przesłuchanie. Akcja Pensjonat była wielkim sukcesem polskiego podziemia a jej uczestnicy zostali odznaczeni krzyżami Virtuti Militari. Wydarzenia w Jaśle odbiły się szerokim echem w całej okupowanej Polsce i na emigracji. Mówiły o nich również alianckie rozgłośnie radiowe.